Een universele methode
In bijna alle godsdiensten en religies vind je vormen van meditatie als wegen tot aandacht en concentratie. Een heilig woord, klank of beeld leidt je voorbij de oppervlakkige gedachten. Sinds midden vorige eeuw werd de (bewustzijns)meditatie zoals die in Azië werd beoefend ook in het westen ontdekt. Het ontwikkelen van een diepere, meer gefocuste vorm van bewustzijn staat of valt met zelfdiscipline en regelmatig oefenen.
Stress-reductie methode
De stress in ons leven is tegenwoordig zo groot dat steeds meer mensen proberen deze te begrijpen en onder controle te krijgen. Er zijn in het westen cursussen ontwikkeld in o.a. mindfulness. Het gaat er hierbij om te leren ontspannen, met compassie aandacht te geven aan wat er is, bewust in het hier en nu te leven en tot inzicht te komen. Op termijn draagt dit bij tot het verlagen van ons stressniveau.
Vaak wordt daarvoor bij het mediteren met aandacht de ademhaling gevolgd of worden zonder oordeel de gedachten geobserveerd. Maar ook is het belangrijk dat je leert in het dagelijks leven met aandacht de dingen te doen die je doet en zo in het hier en nu te komen. Boeddhistische meditatietechnieken zijn hiervoor de inspiratiebron. Maar de essentie van aandacht geven en inzicht verkrijgen in jezelf is universeel.
Ontdekt werd dat deze methoden o.a. stress en pijn reduceren en zo een verbetering van de gezondheid opleveren.
Stress-reductie methodes en christelijke meditatie
De psychologische en fysiologische voordelen van deze vormen van meditatie gelden ook voor christelijke meditatie. Toch is er ook een belangrijk onderscheid. Hoewel de moderne meditatievormen in het Westen voortkomen uit Oosterse wereldbeschouwingen, worden ze meestal niet in dat kader beoefend. Waar deze wereldbeschouwingen meditatie plaatsten in het kader van verlossing en verlichting, zegt men van een mindfulness-training dat je leert beter om te gaan met stress in het eigen leven, zoals bij een levensbedreigende ziekte, een te grote belasting op het werk, angst of depressie. Verder wordt er dus geoefend om aandachtig, in het hier en nu te leven en om met jezelf en anderen compassievol om te gaan. In christelijke meditatie zijn deze verworvenheden geen doel op zich, hoewel het welkome ‘neveneffecten’ van de meditatie zijn.
Het ‘doel’ van Christelijke meditatie
Voor zover er sprake is van een doel bij meditatie, geeft John Main helder aan wat dat zou kunnen zijn:
‘Wat we allemaal in verband met de meditatie moeten begrijpen, is dat we niet mediteren om iets te laten gebeuren. We mediteren niet om een of ander inzicht te verwerven. We mediteren niet om iets, wat dan ook maar, te verkrijgen. Integendeel. We mediteren zodat we ons kunnen onteigenen, niet alleen maar van onze ideeën en inzichten, maar ook van onszelf. Het wezen van de christelijke meditatie is dat we opgenomen worden in God, waar we alle zin van een autonoom zelf verliezen en ons alleen in God terugvinden.
Het is het doel van christelijke meditatie is om Gods mysterieuze en stille aanwezigheid in ons niet alleen meer en meer een werkelijkheid te laten worden, maar de werkelijkheid, die zin, vorm en doel geeft aan alles wat we doen en alles wat we zijn’ (John Main, Van Woord naar Stilte).